ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΟΛΠΟΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ
Πρόκειται για ένα θέμα πάντα επίκαιρο, που χωρίς τη σωστή ενημέρωση αγχώνει και πανικοβάλλει αδικαιολόγητα. Ακολουθούν τα ακριβή επιστημονικά δεδομένα σε γλώσσα όσο γίνεται κατανοητή. Απολογούμαι για τις πολλές λεπτομέρειες, τους αγγλικούς όρους και τα στατιστικά στοιχεία, είναι όμως όλα σημαντικά και θα συμβάλλουν στη σαφήνεια και την κατανόηση.
Το τεστ Παπανικολαου με απλά λόγια είναι η λήψη λίγων κυττάρων από την άκρη του τραχήλου, εκεί που συνήθως αναπτύσσεται καρκίνος. Στόχος του είναι να αναγνωρίσει αλλοιώσεις στα κύτταρα που είναι προκαρκινικές, προηγούνται δηλαδή του καρκίνου από λίγα ως πολλά χρόνια. Επομένως θετικό ή παθολογικό τεστ δε σημαίνει ότι υπάρχει καρκίνος αλλά ότι ίσως θα αναπτυχθεί στο μέλλον αν δε γίνει σωστή παρακολούθηση και τοπική θεραπεία.
Τα κύτταρα εξετάζονται στο μικροσκόπιο και το κυτταρολογικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι:
«Αρνητικό για κακοήθεια» δηλαδή απολύτως φυσιολογικό. Αναμένεται στο 85-90% των δειγμάτων.
«Στοιχεία φλεγμονής» που σημαίνει φυσιολογικό αλλά πιθανώς υπάρχει τραχηλίτιδα και ίσως ενδείκνυται λήψη καλλιέργειας. Αν πάντως η φλεγμονή επιμένει όταν το τεστ επαναληφθεί συνίσταται κολποσκόπηση.
«ASCUS» δηλαδή άτυπα κύτταρα ακαθόριστης σημασίας. Ακούγεται ασαφές και ύποπτο αλλά συνήθως δεν είναι. Απλά καλύπτει τις περιπτώσεις που τα κύτταρα δεν είναι σαφώς υγιή, ούτε όμως έχουν και τις σαφείς αλλοιώσεις που θεωρούνται προκαρκινικές. Ο κίνδυνος να συνυπάρχουν τελικά σοβαρές αλλοιώσεις είναι 5-17%, ενώ ο κίνδυνος να κρύβεται καρκίνος είναι 0.1-0.2%.
Από πολλούς συνίσταται κολποσκόπηση, αλλά έχει θέση και η παρακολούθηση με νέο τεστ Παπ σε 6 μήνες.
«Αλλοιώσεις HPV», δηλαδή του ιού κονδυλώματος.
Είναι μια συνήθης απάντηση που πανικοβάλλει αδικαιολόγητα. Ο ιός αυτός υπάρχει στο 30% των νέων γυναικών και σπάνια προκαλεί προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνο. Πολλά έγκυρα κέντρα στο εξωτερικό απλά συνιστούν τακτική επανάληψη του τεστ Παπ. Στη συνέχεια περιγράφεται αναλυτικά ο ρόλος αυτού του ιού.
«Ήπιες κυτταρικές αλλοιώσεις» ή LSIL κατά τους Αμερικάνους . Αν επαναληφθεί το τεστ σε 6 μήνες στο 60% των περιπτώσεων θα έχει γίνει φυσιολογικό. Μπορεί να ελεγχθεί με κολποσκόπηση άμεσα ή να επαναληφθεί το τεστ Παπ σε 6 μήνες και τότε, αν επιμένει, επιβάλλεται κολποσκόπηση. Η άμεση κολποσκόπηση είναι η ασφαλής οδός καθώς σε 15-30% θα αποκαλύψει κρυφές σοβαρές αλλοιώσεις και σπανιότατα (2 στα 1000) μπορεί να συνυπάρχει καρκίνος.
Οι αλλοιώσεις φλεγμονής/ ASCUS και οι ήπιες αλλοιώσεις αναμένονται στο 5-10% των δειγμάτων.
«Μέτριες κυτταρικές αλλοιώσεις».. Συνίσταται κολποσκόπηση.
«Σοβαρές κυτταρικές αλλοιώσεις». Συνίσταται κολποσκόπηση. Κίνδυνος να συνυπάρχει καρκίνος στο 1-2%.
Οι μέτριες και οι σοβαρές αλλοιώσεις αναμένονται στο 1.5% των δειγμάτων και οι Αμερικάνοι τις περιγράφουν ως HSIL.
Καμία κοπέλα δε θα πάθει διεισδυτικό καρκίνο μέχρι τα 21 της, σύμφωνα με έγκυρες αμερικανικές μελέτες.
Το τεστ Παπανικολάου πρέπει να γίνεται μεταξύ 20-64 ετών κάθε χρόνο. Στην Αμερική στα πρώτα 20 χρόνια εφαρμογής του προγράμματος οι περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου μειώθηκαν κατά 45%, αν και το πρόγραμμα δεν εφαρμόστηκε σωστά - οι μισές από τις γυναίκες που έπαθαν καρκίνο δεν είχαν κάνει ποτέ τεστ. Η πιστή τήρηση του προγράμματος παρακολούθησης οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη μείωση της εμφάνισης καρκίνου.
Πάντως ένα μεμονωμένο τεστ Παπ δεν είναι τέλειο. Μπορεί να ανιχνεύσει προκαρκινικές ανωμαλίες (ευαισθησία του τεστ) σε ποσοστό μόλις 50% Επίσης όταν βγαίνει φυσιολογικό μπορεί σε ποσοστό 30% να είναι λάθος (ψευδώς αρνητικό) απλά γιατί δεν έτυχε να συλλεγούν κύτταρα από κάποια εστία αλλοίωσης στον τράχηλο. Επομένως έχει σημασία η συχνή και τακτική λήψη του τεστ καθώς τα πολλά αρνητικά αποτελέσματα του προσδίδουν αξιοπιστία. Από τις γυναίκες που παθαίνουν καρκίνο του τραχήλου στη Βρετανία, οι μισές μας λένε ότι είχαν κάνει ένα τεστ προ 3-5 ετών που ήταν φυσιολογικό, όπως και όλα τα παλαιότερα που είχαν γίνει σε άτακτα διαστήματα.
Το τεστ πάντως σπανιότατα (1%) θα μας ανησυχήσει άδικα, καθώς όταν δείξει κάποια ανωμαλία στο 99% αυτή θα επιβεβαιωθεί κολποσκοπικά.
Μια πρόσφατη εναλλακτική λύση είναι η λήψη του δείγματος και η απευθείας εισαγωγή σε ειδικό μέσο καλλιέργειας μέσω ενός ειδικού φίλτρου (μέθοδος Thinprep). Με αυτή την εξελιγμένη αλλά και ακριβότερη μέθοδο, που παρέχει 40000 κύτταρα σε άψογη κατάσταση προς εξέταση, ανιχνεύονται 50% περισσότερες ανωμαλίες και η ευαισθησία βελτιώνεται στο 75%, ο δε κίνδυνος να είναι ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα μειώνεται κάτω του 20%.
Αν συνίσταται κολποσκόπηση, ούτε και αυτή η εξέλιξη πρέπει να τρομάζει και να ανησυχεί τη γυναίκα, που συνήθως σε αυτή τη φάση πελαγώνει με την πληθώρα των εξετάσεων και αρχίζει να νιώθει ότι ‘κάτι δεν πάει καλά’ και δικαιολογημένα θέλει να ξέρει ακριβώς τι συμβαίνει.
Η κολποσκόπηση είναι η εξέταση του τραχήλου με ένα μεγεθυντικό φακό και ταυτόχρονα η ανώδυνη επάλειψη της περιοχής με ειδικά υγρά που μας βοηθούν να δούμε ορατές προκαρκινικές αλλοιώσεις, αν αυτές υπάρχουν. Tότε μπορούμε να πάρουμε μια μικρή βιοψία (ένα μικρό τσίμπημα που αρκετές γυναίκες δεν το καταλαβαίνουν καθόλου) για να βεβαιωθούμε.
Τώρα πλέον δεν κοιτάμε σκόρπια μεμονωμένα κύτταρα στο μικροσκόπιο όπως στο κυτταρολογικό τεστ Παπανικολάου αλλά κομμάτι ιστού του τραχήλου από τη βιοψία. Αυτό κάνει πολύ πιο σίγουρη τη διάγνωση αλλά η απάντηση είναι πλέον ιστολογική, η ορολογία αλλάζει και η γυναίκα μπερδεύεται ακόμα περισσότερο.
Έτσι έχουμε
«Φυσιολογικό», δηλαδή όλα καλά.
«CIN» (Cervical Intraepithelial Neoplasia) δηλαδή τοπική δυσπλασία, που είναι η επιβεβαίωση της προκαρκινικής αλλοίωσης.
Ανάλογα με το βάθος της αλλοίωσης, περιγράφουμε CIN1, CIN2 CIN3 με το 1 να είναι το πλέον ήπιο και το 3 να είναι το χειρότερο.
Σ’ αυτό το σημείο εντελώς πελαγωμένη η γυναίκα απλά θέλει να ξέρει αν έχει καρκίνο και η απάντηση είναι βέβαια όχι.
Αν έχει CIN2- 3 και δεν υποβληθεί σε θεραπεία, σε 10 χρόνια θα πάθει καρκίνο σε ποσοστό μέχρι και 70%. Το CIN2-3 σε αντίθεση με το CIN 1 δεν υπάρχει πιθανότητα να υποχωρήσει αυθόρμητα χωρίς θεραπεία.
Αν έχει CIN1 και δεν υποβληθεί σε θεραπεία, σε 2 χρόνια το 30% θα επανέλθουν στα φυσιολογικά, ένα 30% θα παραμένουν CIN1 και το υπόλοιπο 30% θα εξελιχθεί σε CIN3.
Η θεραπεία είναι η τοπική τομή με διαθερμία μιας ‘φέτας’ από την άκρη του τραχήλου και έτσι απομακρύνεται η εστία αυτών των αλλοιώσεων. Οι αλλοιώσεις CIN2 και CIN3 πρέπει να θεραπεύονται, πολλοί ειδικοί πιστεύουν το ίδιο και για την CIN1.
Η θεραπεία γίνεται συνήθως με τοπική αναισθησία και ο τράχηλος επουλώνεται θαυμάσια χωρίς να επηρεάσει τον κύκλο, τη σεξουαλική ζωή ή τη γονιμότητα της γυναίκας. Οι αλλοιώσεις μπορούν να επανεμφανισθούν με συχνότητα 4 φορές μεγαλύτερη από γυναίκες χωρίς ιστορικό, για τα επόμενα 8 χρόνια.
Το πρόγραμμα των τεστ Παπανικολάου και η θεραπεία των αλλοιώσεων μειώνουν κατά 97% τον κίνδυνο εμφάνισης διεισδυτικού καρκίνου του τραχήλου.
Τι προκαλεί όμως τον καρκίνο του τραχήλου;
HPV ή ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΙΟΣ ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΟΣ
Σήμερα γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι ο ανθρώπινος ιός κονδυλώματος (Human Papilloma Virus) ή HPV ευθύνεται για τον καρκίνο του τραχήλου, αυτό όμως συμβαίνει αργά και σε λίγες γυναίκες. Η συσχέτιση είναι πιο σαφής από αυτή του καπνίσματος για τον καρκίνο του πνεύμονα. Ο ιός έχει βρεθεί να υπάρχει σε πάνω από το 95% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου.
Υπάρχουν πολλά στελέχη αυτού του ιού και τα επικίνδυνα για τη γυναίκα είναι άλλα από΄αυτά που προκαλούν τα ορατά κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα ανδρών και γυναικών. Τα επικίνδυνα στελέχη για καρκίνο δεν προκαλούν ορατές αλλοιώσεις ή άλλα προβλήματα σε γυναίκες ή άνδρες.
Ο ιός και μάλιστα τα επικίνδυνα στελέχη υπάρχει σε ποσοστό 20% των γυναικών ηλικίας 20-25 ετών και αποκτάται όταν αυτές γίνονται σεξουαλικά ενεργές. Είναι μεταδιδόμενος σεξουαλικά αλλά δε θεωρείται τέτοιο νόσημα αφού έχει επίσης βρεθεί σε μικρά παιδιά, ακόμα και βρέφη. Το σημαντικό δεν είναι πώς αποκτάται αλλά ότι ευτυχώς το 80% των γυναικών τον αποβάλλει με αμυντικούς ανοσολογικούς μηχανισμούς μέσα σε περίπου 8 μήνες και έτσι μετά τα 30 ανιχνεύεται μόνο στο 5% των γυναικών. Έτσι εύρεση του ιού σε γυναίκες άνω των 30 ή επιμονή του ιού σε διαδοχικά τεστ Παπ σε νεαρότερες γυναίκες πρέπει να μας κάνει πιο προσεκτικούς.
Αυτές οι λίγες γυναίκες (το 5%) όπου ο ιός επιμένει κινδυνεύουν να πάθουν CIN3 σε
4-5 χρόνια και τελικά ακόμα λιγότερες καρκίνο σε ένα συνολικό διάστημα 13 ετών (μόνο 1-1,5% των γυναικών παθαίνουν καρκίνο του τραχήλου).
HPVΑρχικά στο 20%>>>>>HPVTελικά στο 5% >
των γυναικών
>>>CIN1> 30% σε 2 έτη θα γίνει CIΝ3 >> CIN2> >>
70% δε θα προχωρήσει
>>CIN3 > 70% σε 10 έτη θα γίνει καρκίνος >>>Καρκίνος
Δεν υποστρέφει
Η επιμονή του ιού είναι απαραίτητη για την εξέλιξη σε σοβαρές αλλοιώσεις τύπου CIN3. Επίσης οι CIN1 και CIN2 συχνά υποστρέφουν, ενώ η CIN3, που πάντα συνοδεύεται από τον ιό και τη βλαπτική του επίδραση δεν υποστρέφει χωρίς θεραπεία. Μια γυναίκα που φέρει τον ιό HPV έχει 13 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξει CIN 3 από μια γυναίκα που δε φέρει τον ιό.
Συχνά το τεστ Παπανικολάου περιγράφει αλλοιώσεις κονδυλώματος και έτσι πανικόβλητες γυναίκες είναι βέβαιες ότι φέρουν το θανατηφόρο ιό. Πρέπει λοιπόν να τονισθεί ότι ακόμα και αν φέρει τον ιό (και το απλό τεστ Παπανικολάου δεν είναι πολύ ειδικό για να τον ανιχνεύσει) αυτό είναι πολύ συνηθισμένο, ειδικά αν είναι νέα κοπέλα, και δε σημαίνει ότι είχε άστατη σεξουαλική ζωή που το προκάλεσε. Η παράταση της ζωής του ιού σε γυναίκες μεγαλύτερες (και το κάπνισμα διευκολύνει την επιβίωση του) τελικά μπορεί να οδηγήσει σε προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνο και είναι απλά ένας λόγος παραπάνω για τακτική παρακολούθηση. Προτείνεται σταδιακά όλο και περισσότερο η ειδική εξέταση (HPV DNA test) μετά τα 30 για ανίχνευση επίμονης παρουσίας του ιού.
Ειδική θεραπεία δεν υπάρχει. Ο ιός εκριζώνεται από την εστία του με την τοπική θεραπεία και φαίνεται ότι η τοπική καταστροφή είναι ερέθισμα και για το ανοσοποιητικό σύστημα να συμβάλλει στην καταπολέμηση του. Παρ’όλα αυτά απλά και μόνο η ανίχνευση του ιού χωρίς ύπαρξη αλλοιώσεων στον τράχηλο δεν αρκεί για να υποβάλλουμε τόσες πολλές γυναίκες σε τοπική θεραπεία.
No comments:
Post a Comment